همه طرح‌های مسکن در ۲۰ سال اخیر

پس از انقلاب اسلامی، دولت برای تامین مسکن شهرنشینان برنامه‌هایی ارائه کرده است. برنامه‌هایی که برخی همچنان روی کاغذ باقی مانده‌اند و برخی اجرایی شده‎اند.

11 دوره ریاست جمهوری و برنامه‌های مختلف تامین مسکن برای نیازمندان گذشته و هنوز فقط چند برنامه اجرایی شده است. برخی نیمه‌کاره‌‌ رها شدند و برخی هنوز تکمیل نشده‌اند.

در این میان مسکن مهر نمونه بارز آخرین طرح کلان عمرانی کشور در بخش مسکن است که هنوز با گذشت هفت سال تکمیل نشده است. این طرح مسکن نیز به سومین دولت روی کار آمده رسید و حال بازهم گفته می‌شود زمان زیادی برای تکمیل این طرح لازم است و پرونده آن در سال ۹۵بسته می‌شود.

حال دولت یازدهم برنامه خود در بخش مسکن را اعلام کرده است. سکاندار مسکن دولت یازدهم اولین روزهای حضورش در کابینه برنامه‌های خود در بخش مسکن را اعلام کرد، اما بازمانده‌های طرح قبلی هنوز فرصت شروع طرح‌های جدید را نداده است.

طرح‌های در صف اجرای آخوندی انگار ۲۰سالی است در وزارت مسکن خاک خورده و اکنون که زمان اجرای آن فرارسیده‎، مسکن مهر مانع همچون سدی مقابل سرریز اعتبارات به بخش مسکن ایستاده و راه را برای دیگر طرح‌ها بسته است.

برنامه‎های حمایتی تولید مسکن در دهه ۷۰ تا ۸۰

مسکن اجتماعی و حمایتی

ساخت وساز مسکن اجتماعی و حمایتی با مشارکت بخش خصوصی در برنامه دوم توسعه جمهوری اسلامی ایران به سال‌های ۱۳۷۴ تا ۱۳۷۸ مربوط است. در آن زمان منظور ترویج ساخت مسکن طبق الگـوی مـصرف مـسکن و الگوسـازی بـرای سـاخت مسکن کوچک پیش بینی شده بود و مقرر شد تا وزارت مـسکن و شهرسـازی بـه نماینـدگی دولـت بستر لازم را جهت احداث مسکن کوچک و ارزان قیمت فراهم کند. حاصـل همه طرح‌ها و برنامه‌ها تدوین برنامه مسکن اجتماعی و مسکن حمایتی شد.

در طول برنامـه دوم توسعه تعـداد ۷۶ هـزار واحد مسکونی در ۲۵ استان کشور احداث شد .

مسکن اجتماعی چه بود؟

در این برنامه مقرر شده بود تا واحدهای مسکونی در طرح مسکن اجتماعی بـا مـساحت کمتـر از الگـوی مـصرف مسکن (به طور متوسط ۵۰ مترمربع) باشند و علاوه برتـامین بخـشی از کمـک سـود مـورد انتظار سیستم بانکی در مرحله واگذاری به متقاضیان، حدود ۲۰ درصد از سرمایه اولیـه احداث آن توسط دولت تامین شود.

در ان زمان حدود ۱۱ هـزار واحـد مـسکونی اجتماعی تولید شد کـه بـا پایـان دوره برنامـه دوم و تـصویب قـانون تـشویق احـداث و عرضه واحدهای مسکونی استیجاری در قالب این قانون ادامه یافت.

مسکن حمایتی اجرایی شد؟

در برنامه دوم توسعه این نوع مسکن با مساحتی معادل الگوی مصرف مسکن (متوسط ۷۵ مترمربع) تولید و حمایت دولت از آن، به پرداخت بخشی از سـود تـسهیلات بـانکی محدود شد.

در اجرای طرح مسکن حمایتی بیش از ۶۵ هزار واحد مسکونی تولید و به بازار عرضه شد.

منـابع مـورد نیاز برای ساخت مسکن اجتماعی و حمایتی از طریق اخذ تسهیلات، بودجه عمومی دولت و آورده بخش خصوصی تامین شد و درآن زمان سازمان ملی زمین و مسکن عهده دار تـامین زمین بود که از طریق مشارکت با بخش خصوصی مورد ساخت و ساز قرار گرفت.

مسکن استیجاری یا الغدیر؟

طرح ساخت مسکن استیجاری با تصویب قانون تشویق احداث و عرضه واحدهای مـسکونی اسـتیجاری در سـال ۱۳۷۷ اجرایی شد.

در دهه ۷۰فعالیت‎های اجرایی لازم جهت تـامین مـسکن اقـشار کـم درآمـد در ۳۰ اسـتان کـشور بـا بهره‎گیری از منابع بودجه عمومی دولت، تـسهیلات بـانکی و منـابع داخلـی سـازمان ملـی زمین و مسکن، در گام اول در اراضی متعلق به سازمان تحت عنوان استیجار دولتی و در گام بعدی در اراضی متعلق به بخش غیردولتی تحت عنوان استیجار بخش خـصوصی یـا طرح الغدیر آغاز شد.

در طرح استیجار دولتی مسکن، در بخش اول قانون ۵۰ درصد از منابع مـورد نیـاز بـرای اجرای این طرح از محل منابع سیستم بانکی و ۵۰ درصد مابقی از طریق بودجـه عمـومی دولت تامین و واحدهای احـداثی بـه صـورت اجـاره یـا اجـاره بـه شرط تملیـک در اختیـار متقاضیان قرار گیرد.

در اجرای این طرح تعداد ۸۶۰ پروژه با ظرفیت تولید ۱۰۱ هزار واحـد مـسکونی بـه اجـرا گذاشته شد که علی رغم کمبود منابع مالی عملیات احداث تعداد ۶۴۲ پروژه با ظرفیت بیش از ۷۶ هزار واحد به پایان رسید.

دراین طرح کـه از سـال ۱۳۷۱ تـا ۱۳۸۶ بـا مـشارکت بخـش خـصوصی و در ۲۹ استان به اجرا گذاشته شد در مجموع عملیات ساختمانی ۹۷۵ پروژه با ظرفیت تولید نزدیک بـه ۸۳ هزار واحد مسکونی به اجرا گذشته شد که عملیـات سـاخت ۸۱۲ پـروژه بـا گنجـایش نزدیک به ۵۹ هزار واحد مسکونی تکمیل شده و عملیات سـاخت ۱۶۳ پـروژه بـا گنجـایش بیش از ۲۴ هزار واحد مسکونی در دست تکمیل است.

گزارش‌های بانک مرکزی جمهـوری اسـلامی ایـران و نتـایج سرشـماری عمـومی نفـوس و مسکن سال ۱۳۷۵ نشان می‌دهد در این دوره جمعا ۴۰۵۰ هزار واحد مسکونی به تفکیـک ۲۷۰۰ هزار واحد در نقاط شهری و ۱۳۵۰ هزار واحد در نقاط روستایی کشور تولید شده است.

به عبارت دیگر به طور متوسط سالانه ۴۰۵ هزار واحـد در کـل کـشور، ۲۷۰ هـزار واحد در مناطق شهری و ۱۳۵ هزار واحد در مناطق روستایی احداث شده است.

*عملیات تولید مسکن در سال‌های ۷۰ تا ۸۰