باورهای رایج دامنه نوسان
به مناسبت گفتگوی عجیب امشب رییس سازمان بورس در گفتگوی ویژه خبری شبکه ۲
۱-«آیا دامنه نوسان باعث می‌شود سهامداران آرامش داشته باشند؟»
عمده هواداران دامنه نوسان و تشکیل صف سالهاست به این موضوع استناد می‌کنند که «آرامش» سهامداران و به خصوص سهامداران خرد در گرو محدود بودن نوسان روزانه است، چرا که همه فرصت بررسی و ارزیابی هر روز و هر ساعت سبد دارایی خود را ندارند.
در پاسخ باید گفت اولا سهامداری مستقیم افراد بدون تخصص خطاست و آن‌ها فقط از طریق صندوق‌ها باید در بازار سرمایه‌گذاری کنند.
دوما تشکیل صف‌های فروش/خرید و برگزیدن آن به عنوان معیار ارزنده نبودن/بودن سهام، مشکل بزرگی است که از قضا بیشتر باعث دردسر برای سهامداران خرد یا کم‌تجربه می‌شود.
۲-«آیا دامنه نوسان باعث پربازده‌شدن بازار می‌شود؟»
همانطور که می‌دانیم قیمت‌ها حاوی اطلاعات باارزشی از شرایط هستند. اگر قیمت هر سهم را معادل جریان نقدی‌های تنزیل‌شده در آینده فرض کنیم، تاخیر در فروش/خرید سهم به خاطر دامنه نوسان تنها باعث اختلال و عقب افتادن بازار از تحلیل اطلاعات جدید و در نتیجه افتادن احتمالی در لوپ‌های تشدیدشونده مثل صعود‌های چند ماهه ابتدای ۹۹ و ریزش‌های چند ماه بعدش است.
اگر دامنه نوسان نبود، رشد بازار مثلا در یک هفته ادامه پیدا می‌کرد و آن چنان قیمت‌ها بالا می‌رفت که خریداران از خرید پشیمان شوند و همچنین بسیاری اقدام به نقدکردن دارایی خود کنند و قیمت‌ها دچار ریزش شود.
اما وجود محدودیت مضر دامنه نوسان (آن هم برای یک‌یک نمادها، نه مثلا فقط شاخص کل) باعث شد، صعود بازار ماه‌ها به طول بیانجامد و افراد بسیاری فرصت ورود باتاخیر داشته باشند.
همین‌طور برعکس اگر دامنه نوسان نبود، کل ریزش اخیر به سرعت رخ می‌داد و طولانی شدن ریزش سهامداران را به صف‌نشینی هیجانی برای فروش بیشتر ترغیب نمی‌کرد.
۳-«آیا دامنه نوسان باعث گسترش فرهنگ سرمایه‌گذاری در بورس در مردم می‌شود؟»
این باور رایج هم خیلی دقیق نیست. سال‌ها دامنه نوسان با ارقام مختلف داشتیم و برای سال‌ها صاحبان کد بورسی از چند هزار نفر فراتر نمی‌ر‌فت.
آنچه هم که بالاخره در سال‌های ۹۸ و ۹۹ توده بزرگی از مردم را به سرمایه‌گذاری در بورس ترغیب کرد، رشد شدید بازار سهام بالاتر از همه انواع دارایی‌ها بود، نه چیز دیگر.
۴-«آیا دامنه نوسان نامتقارن بهتر از متقارن است؟»
در اقدامی عجیب که احتمالا ویژه بازار سرمایه در کشور ماست، اخیرا دامنه نوسان از (۵ ، ۵-) به (۶ ، ۲-) تغییر داده شد.
اولین سوالی که پیش می‌آید آن است که چرا نامتقارن (۶ ، ۲-) آری ولی (۲ ، ۶-) نه؟!
پاسخ این سوال به این باور (فقط ذهنی) برمی‌گردد که دامنه نوسان نامتقارن رو به بالا باعث رشد بیشتر بورس می‌شود.
(پس چه بهتر که دامنه (۶ ، ۰) انتخاب شود که بازار همیشه صعودی باشد. نه؟!)
در حالی که اگر روزی فشار فروش بیشتر باشد، نمادها ۳ روز روی «۲-» متوقف می‌شوند تا برفرض یک روز «۶+» شدن را جبران کنند.
نتیجه؟ صف‌های بیشتر.
۵-«آیا دخالت‌های شاذ و نادر در بازار برای شرایط خاص یا موقتی مناسب است؟»
ریاست محترم سازمان بورس، شب گذشته در گفتگوی ویژه خبری شبکه ۲، عنوان کردند که با توجه به تحولات سیاسی پیش‌رو و نااطمینانی تصمیم به دامنه نامتقارن نوسان گرفتیم.
نگارنده متوجه فشارهای ناشی از ریزش‌های اخیر در بورس بر سازمان بورس است.
اما باید توجه کرد که اولا اینجا هم بخشی از خاورمیانه است و حداقل از دوره انقلاب مشروطه در ایران و سقوط امپراطوری عثمانی به کلی در پیچ حساس و شرایط مبهم قرار دارد!
پس این تحلیل که «فعلا» ناچار به تصمیم غیرعلمی گرفتیم و «بعدا» قابل رفع است، خیلی دقیق نیست.
دوما نتیجه این دامنه نوسان پدیدار شدن فرصت فروش و خروج برای سهامداران آگاه در کوتاه‌مدت (چرا که به سبب گرفتن این تصمیم کمی جو روانی مثبت ایجاد می‌شود) و در آینده پایین آمدن بیشتر نقدشوندگی دارایی سهام در کشور و در نتیجه فرار و زدگی بیشتر توده مردم از انتخاب بورس به عنوان یک محل پس‌انداز و سرمایه‌گذاری است.
۶-«آیا سازمان بورس نماینده سهامداران است؟»
باور رایج بین بسیاری از مردم و حتی مسئولان آن است که سازمان بورس وظیفه بالا بردن شاخص و بازده‌رسانی به سفته‌بازان و سرمایه‌گذاران را دارد! گویی که نماینده سهامداران است.
به همین دلیل است که ماه‌های گذشته هنگام ریزش‌ها، مردم در جلوی سازمان بورس تجمع می‌کردند.
بر فرض که به قول ریاست محترم سازمان بورس، چند ماه دیگر هم ریزش‌ها با انواع و اقسام دامنه‌های نامتقارن و بستن نماد و غیره، به تاخیر افتاد،چه کسی پاسخ‌گوی ضرر فردی است که پس‌اندازی نقد داشته و در این مدت قصد خرید سهام را داشته است؟!
سازمان بورس نه باید نماینده سهامداران باشد، نه نماینده عرضه‌کننده‌ها نه نماینده افراد دارای دارایی نقد.
سازمان‌ها و نهادهای عمومی تنها وظیفه تنظیم‌گری، داوری و رفع شکست در موارد خاص دارند.
