جایگاه لاریجانی در میان اصلاح طلبان چگونه است؟ /تکذیب دیدار رئیس سابق مجلس با سید محمد خاتمی
به گزارش جماران؛ روزنامه اعتماد در شماره امروز خود نوشت: سابقه همراهی و ائتلاف علی لاریجانی با جریان اصلاحات در انتخابات مجلس دهم این پیش‌زمینه ذهنی را فراهم کرده که شاید دوباره لاریجانی و یارانش با اصلاح‌طلبان در یک مسیر سیاسی گام بردارند، از یکدیگر یارگیری کنند و دوشادوش هم وارد عرصه رقابت با رقیب اصولگرا شوند.
به‌خصوص این روزها که اصلاح‌طلبان هر روز به‌نحوی یکی از سنگرهای سیاسی خود را در تیرس و خطر منتقدان و مخالفان می‌بینند؛ «بهارستان» را در انتخابات مجلس یازدهم به اصولگرایان و آن‌هم طیفی که به تندروهای این جریان شناخته می‌شوند، واگذار کرده‌اند و حالا بیم آن دارند که در دو انتخابات ریاست‌جمهوری و شورای شهر 1400، «پاستور» و «بهشت» را هم به رقیب واگذار کنند.
لاریجانی، اهل خداحافظی از صحنه سیاست نیست
هرچند نیروهای اصلاح‌طلب می‌گویند که این شرایط برای رقابت عادلانه نیست اما واقعیت زمین بازی سیاست، سخت‌تر از این حرف‌هاست. از مدت‌ها پیش که صحبت از انتخابات 1400 میان احزاب و جریان‌های سیاسی مطرح شد، نام علی لاریجانی نیز به عنوان یکی از کاندیداهای احتمالی شنیده شد و اگرچه تا مدت‌ها این احتمال با سردی از سوی نزدیکانش مواجه می‌شد اما همان زمان هم بسیاری قاطعانه معتقد بودند که لاریجانی، اهل خداحافظی از صحنه سیاست نیست و به‌موقع وارد کارزار انتخابات 1400 خواهد شد.
چندی پیش محمدحسن قدیری ابیانه به باشگاه خبرنگاران جوان گفته بود که «قطعا لاریجانی یکی از نامزدهاست و اگرچه الان استقبالی از او وجود ندارد، اما ممکن است که شرایط افکار عمومی تغییر کند و در گذر زمان نحوه مواجهه او با مشکلات و پاسخگویی درباره عملکردش درگذشته و نشان دادن یک رویکرد ولایت‌مدارانه و جذب آرای نیروهای انقلاب شرایط را برایش تسهیل کند، اگر لاریجانی نتواند نیروهای انقلاب را نسبت به نامزدی خودش قانع کند موفقیتی نخواهد داشت؛ کمااینکه عملکرد او در ماجرای برجام و تصویب ۲۰ دقیقه‌ای برجام یکی از نقاط ضعف او بود.»
اصولگرایان دیگر رغبتی به لاریجانی نشان نمی‌دهند
در مجالس نهم و دهم لاریجانی به‌شدت مورد نقد و حمله مخالفان دولت بود. آنان معتقد بودند که لاریجانی از عوامل موثر در تصویب برجام بوده و در همکاری با دولت گام برمی‌دارد اما به‌نظر می‌رسد قدیری‌ابیانه در سخنان اخیر خود قصد داشته، به نوعی خاستگاه سیاسی لاریجانی را یادآوری کند تا شاید به این ترتیب از همراهی او با اصلاح‌طلبان جلوگیری کند؛ چراکه در مدت اخیر هرگاه سخن از کاندیداتوری لاریجانی به میان می‌آید، ائتلاف سال 94 او با اصلاح‌طلبان پیش چشم ناظران می‌آید و احتمال تکرار آن ائتلاف. تا پیش از این پیش‌فرض این بود که اصولگرایان دیگر رغبتی به لاریجانی نشان نمی‌دهند.
اما شرایط در جریان اصلاحات آن‌گونه که تصور می‌شود برای لاریجانی مهیا نیست. هرچند عده‌ای تلاش می‌کنند که میان اصلاح‌طلبان و لاریجانی و یارانش فضایی مثبت تبلیغ کنند تا آنجا که به‌تازگی خبری منتشر شد مبنی بر اینکه لاریجانی با خاتمی دیدار کرده است؛ خبری که البته خیلی زود تکذیب شد.
تکذیب دیدار علی لاریجانی با سید محمد خاتمی
حسین نورانی‌نژاد، سخنگوی حزب اتحاد ملت در این رابطه به خبرگزاری برنا گفت: «برخی خبرسازی کردند که رییس دولت اصلاحات با علی لاریجانی نشستی داشته و برای انتخابات ۱۴۰۰ با او تعامل کرده، مشهود و بدیهی است که این اخبار واقعیت ندارد و کذب است. طی روزهای اخیر خبرهای اینچنینی بسیار حواشی ایجاد کرده اما صرفا خبر تعامل آقای خاتمی با آقای لاریجانی به طور واضح کذب است.»
او گفته: «بعید می‌دانم لاریجانی هم علاقه‌ای داشته باشد در اردوگاه اصلاح‌طلبی برای انتخابات ۱۴۰۰ حضور پیدا کند. جناحی که علی لاریجانی متعلق به آن است، قابل احترام است اما این جناح، اصلاح‌طلبی نیست.»
در عین حال کانال تلگرامی خاتمی‌مدیا نیز برگزاری هرگونه نشست یا دیدار شخصیت‌های سیاسی را با خاتمی و با محوریت بحث انتخابات از اساس تکذیب کرده است. مدیر دفتر سیدمحمد خاتمی به خبرنگار خاتمی‌مدیا گفته که «هیچ نشستی با بزرگان اصلاحات برگزار نشده و ایشان درخصوص نامزدی افراد و انتخابات آینده اظهارنظر یا گفت‌وگویی انجام نداده‌اند.»
این اخبار درحالی منتشر می‌شود که برخی فعالان سیاسی اصلاح‌طلب در ماه‌های گذشته هرگاه صحبتی از انتخابات 1400 به میان آمده، تاکید کرده‌اند که بهتر است این جریان سیاسی تجربه خود را از ائتلاف گذشته تکرار نکند؛ ائتلافی که در جریان انتخابات مجلس دهم در اسفندماه 94 با طیفی از چهره‌های میانه‌رو و اصولگرای نزدیک به علی لاریجانی رقم خورد و از قضا با فهرست انتخاباتی موسوم به «لیست امید» به موفقیتی نسبی دست یافت.
جریان اصلاحات نباید روی کاندیداهای غیراصلاح‌طلب سرمایه‌گذاری کند
این توفیق انتخاباتی اما پس از انتخابات، رنگ و بوی دیگری گرفت و آن چهره‌های میانه‌رو و اصولگرا به محض ورود به مجلس از امیدی‌ها جدا شدند و با تشکیل فراکسیونی موسوم به «مستقلین ولایی»، از لاریجانی برای ریاست مجلس مقابل عارف که سرلیست امید بود، حمایت کردند. حال منتقدان جدی آنچه در آن مقطع گذشت، با نیم‌نگاهی به تجربه مشابه حمایت از حسن روحانی در انتخابات ریاست‌جمهوری 92 و به‌ویژه 96، می‌گویند جریان اصلاحات نباید روی کاندیداهای غیراصلاح‌طلب سرمایه‌گذاری کند.
آنان نگران از کاهش سرمایه اجتماعی اصلاحات در این چندسال، می‌گویند برای بازسازی این پایگاه اجتماعی، باید مرز اصلاح‌طلبی را بازتعریف کنیم و به هیچ بهانه از این حد و مرز عقب ننشینیم. اما این سخن همه اصلاح‌طلبان نیست و برخی احزاب و اشخاص اصلاح‌طلب از این احتمال می‌گویند که اگر شورای نگهبان صلاحیت هیچ کاندیدای اصلاح‌طلبی را تایید نکرد، این جریان سیاسی به‌ناچار باید سراغ گزینه‌های میانه‌رو مانند لاریجانی برود.
به‌خصوص وقتی محسن هاشمی، عضو ارشد کارگزاران سازندگی و رییس کمیته انتخابات این تشکل سیاسی، فهرستی از شخصیت‌های سیاسی را به عنوان کاندیداهای احتمالی مدنظر کارگزاران در انتخابات 1400 مطرح کرد و در این میان از لاریجانی نیز نام برد.
نمی‌توان شانس چندانی برای لاریجانی قائل بود
با این حال محمود صادقی، دبیرکل انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه‌ها به روزنامه «اعتماد» می‌گوید: «درجریان اصلاحات گرایش غالب به‌سمت آقای لاریجانی نیست. مگر اینکه برخی از سر ناچاری ایشان را به عنوان چهره معتدل مطرح و از او حمایت کنند. اما در مجموع ارزیابی من این است که نمی‌توان شانس چندانی برای ایشان قائل بود.»
از آن‌سو اما اصولگرایان نیز چندان روی خوشی به نزدیکی لاریجانی به اصلاح‌طلبان نشان نمی‌دهند. حمیدرضا ترقی از اعضای حزب موتلفه در این باره گفته است: «پایگاه جناحی آقای لاریجانی، همیشه اصولگرایی بوده اما میزان شدت و ضعف اصولگرایی در افراد مختلف است. اگر اصلاح‌طلبان از آقای لاریجانی حمایت کنند و او نیز این حمایت را بپذیرد، طبیعی است که نگاه اصولگرایان نسبت به او منفی می‌شود؛ زیرا اصولگرایان به‌دنبال تشکیل یک دولت جوان و حزب‌اللهی هستند.»
با این حال برخی همچنان اصرار دارند که لاریجانی گزینه مناسبی است و بهتر آن است که احزاب میانه‌رو و اصلاح‌طلب روی لاریجانی ائتلاف کنند. گزاره‌ای که به‌خصوص از سوی همین چهره‌های میانه‌رو ترویج می‌شود و ازجمله غلامعلی جعفرزاده ایمن‌آبادی، رییس فراکسیون مستقلین ولایی مجلس دهم در سال پایانی و نایب‌رییس نخست این فراکسیون در سه سال نخست، گفته که «جریان اصلاحات، اعتدال و اصولگرایان معتدل برای پیروزی در ۱۴۰۰ چاره‌ای جز ائتلاف ندارند،اگر چنین ائتلافی نباشد، هیچ‌کدام از این اضلاع نمی‌تواند به تنهایی پیروز شود؛ بنابراین قطعا مثل انتخابات ریاست‌جمهوری ۹۲ و ۹۶ باید به ائتلاف برسند و علی لاریجانی می‌تواند محور ائتلاف آنها باشد.»
بعید است کسی از جمع اصلاح‌طلبان برای لاریجانی فرش قرمز پهن کند
این نماینده پیشین به پایگاه خبری نامه‌نیوز گفته است: «اگر جریانی فکر کند برای رهایی از تعابیری همچون نامزد اجاره‌ای می‌تواند نامزد اختصاصی دهد، از همین الان خودش را شکست خورده بداند.»
او همچنین در خلال صحبت‌های خود از حمایت حزب اعتدال و توسعه از لاریجانی سخن گفته است. با این حال به نظر می‌رسد که سرنوشت سیاسی علی لاریجانی مدت‌هاست که از مسیر اصولگرایی فاصله گرفته است. البته شاید هنوز هم نتوان با قطعیت گفت که لاریجانی دیگر اصولگرا نیست اما می‌توان تاکید کرد که او دیگر چندان موردحمایت احزاب اصولگرا به‌خصوص طیف تندروی این جریان نیست. از جمله جبهه پایداری که نه تنها از او حمایتی نمی‌کند، بلکه سال‌هاست از در دشمنی علیه او درآمده و این سال‌ها هرچه میانه علی لاریجانی با اصولگرایان شکرآب بوده، به اصلاح‌طلبان نزدیک شده است. در شرایط فعلی اما بنا به گفته بسیاری از اصلاح‌طلبان بعید است کسی از جمع اصلاح‌طلبان برای لاریجانی فرش قرمز پهن کند؛ حتی اگر نتوانند با کاندیدایی تمام اصلاح‌طلب قدم به کارزار انتخابات 1400 بگذارند.
