سه ماموریت صندوق پژوهش شریف
در ابتدا تاریخچه ای از صندوق شریف، نحوه شکل گیری آن از ابتدا تا به اینجا برایمان بگویید.
صندوق در سال 89 جزو 5 صندوق اولی بود که در حوزه پژوهش و فناوری توانست مجوز بگیرد و با مشارکت بانک توسعه صادرات و دانشگاه صنعتی شریف و صندوق مالی توسعه تکنولوژی تاسیس شد. در آن سال‌ها مفاهیمی چون دانش بنیان تازه داشت شکل می‌گرفت و رویکرد اصلی حمایت از شرکت‌های فناور و مستقر در پارک‌ها بود. هدف از تاسیس صندوق این بود که در دو مسیر اصلی که محور اول آن تسهیل خدمات بانکی ،همچون تسهیلات دهی و صدور ضمانت نامه فعالیت کند وبه شرکت‌هایی که بانک‌ها حاضر به پرداخت تسهیلات نبودند یا صورت‌های مالی شان پایدار نشده است یا تازه شکل گرفته‌اند، خدمات ارائه دهد. در محور دوم، ورود به صنعت سرمایه‌گذاری جسورانه جزو فعالیت‌های صندق تعریف شد. به صورت اولیه در نوآوری‌هایی که به نوعی یک بخش آن منشعب از دانشجویان یا فارغ التحصیلان یا اساتید یا سایر افراد و تیم‌هایی که به نوعی با دانشگاه صنعتی شریف ارتباط داشت، صندوق عملیات سرمایه‌گذاری جسورانه و خصوصی را انجام می‌دهد. فعالیت‌های صندوق تدریجا در سالهای بعد گسترش و توسعه پیدا کرده است.
صندوق روی چه حوزه ها یا چه صنایعی سرمایه گذاری می کند؟
به صورت مشخص به لحاظ استراتژی سرمایه‌گذاری، یکی از ارکان اصلی سرمایه‌گذاری صندوق همان خروجی‌های دانشکده‌های دانشگاه صنعتی شریف بوده است. با توجه به مزیت‌هایی که دانشگاه صنعتی شریف در حوزه کامپیوتر، پلیمر، پتروشیمی ،زیست فناوری پزشکی و زیست فناوری غذایی داشته، یکی از محور اصلی تمرکز صندوق روی این موارد تعریف شده است. اگر بخواهم تیتر وار بگویم در حوزه آی تی و صنایع وابسته، صنایع نفت و گاز و صنایع وابسته و زیست فناوری و صنایع وابسته، فعالیت خود را تعریف کرده‌ایم. دانشگاه صنعتی شریف هم در این حوزه‌ها از گذشته توان کارشناسی داشته و حرکت هم در این مسیر بوده است. به لحاظ سطح بندی و مرحله سرمایه‌گذاری هم، مسوولیت سرمایه‌گذاری در لایه پایین دستی مقداری به شتاب دهنده و برنامه پژوهش دانشگاه واگذار شده است. در لایه میانی یعنی شرکت‌هایی که فروش قابل تایید توسط بازار داشته باشند و بحث تناسب محصول بازارشان را طی کرده باشند، سایز سرمایه‌گذاریشان به نوعی بالای 1 تا 4 الی 5 میلیارد باشد، صندوق به لحاظ مرحله سرمایه‌گذاری در این استیج سرمایه‌گذاری می‌کند. گاه سرمایه‌گذاری به صورت مشترک وگاهی به صورت سندیکایی با چند صندوق دیگر بوده است.
حجم سرمایه گذاری وتسهیلات دهی تا کنون چه میزان بوده؟
چون قیمت دلار در طی این سال‌ها بسیار نوسان داشته و عوض شده است با دلارهای هزار تومان، سه هزار تومان که به اصطلاح نرخ جاری می‌گویند با نرخ واقعی متفاوت است. مجموع مستقیم و غیر مستقیم آن تقریبا 60 میلیارد تومان بوده است. در طول سالهای فعالیت صندوق مجموع تسهیلات و ضمانت نامه بالغ بر هزار میلیارد تومان است یعنی هزار میلیارد تومان تسهیلات و ضمانت نامه اعطا شده است. اگر بخواهیم مقایسه‌ای در تسهیلات و ضمانت نامه نگاه کنیم این سرویس‌ها به شرکت‌های کوچک و متوسط داده می‌شود وتعداد این‌ها خیلی بالا است. ممکن است که شما بگویید یک شعبه خاص یک بانکی 100 میلیارد تومان به یک شرکت بزرگی مثل ایران خودرو یا شرکت اپراتور تسهیلات می‌دهد نکته‌ای که وجود دارد این است که عدم قطعیت بالایی در بازگشت این وجوه وجود دارد به واسطه اینکه شرکت‌ها کوچک و متوسط هستند.
چند نمونه از سرمایه گذاری های موفق صندوق را ذکر کنید.
در حوزه دارویی شرکت «البرز زاگرس» را داشتیم که از طریق صندوق سرمایه‌گذاری کردیم و به صورت غیر مستقیم محصولات دارویی نهایی تولید می‌کند و تا سه سال آینده برنامه ریزی کرده‌ایم که وارد بورس شود. در حوزه صنعت IT گزینه‌های مختلفی داشتیم ولی یکی از این گزینه‌ها که دو، سه مرحله بعد روی آن سرمایه‌گذاری شد، شرکت تخفیفان بود. در حوزه صنعت پتروشیمی و نفت ما وارد شرکت پلیمری شدیم که شرکت بازیافت ضایعات پلاستیکی با گرید بندی‌های مختلف است.
ارتباط صندوق شریف با دانشگاه بسیارخوب است، ارتباطتان با شرکت هایی که اطراف دانشگاه مستقر هستند به چه صورت است؟
می‌توان سه ماموریت اصلی برای صندوق در نظر گرفت. ماموریت اول تامین مالی شرکت‌هایی که در مرحله نوآوری هستند که عمدتا شرکت‌های کوچکی هستند. سطح پوشش ما برای شرکت‌هایی که فعلا در ناحیه هستند، 70 درصد است. یعنی از هر 100 شرکتی که در ناحیه هستند 70 شرکت را پوشش می‌دهیم. محور دوم شرکت‌های بزرگی در حدود 200، 300 شرکت هستند براساس درخواست بانک، آماده‌سازی صادرات برای آنها تدارک دیده‌ایم تا برای عرضه محصول در خارج از کشورآماده شوند. در بحث تسهیلات و ضمانت نامه، مشاوره ارزی ،اوراق مشارکت و بورس را داریم که می‌تواند مستقیم و یا از طریق تامین سرمایه باشد. محور سوم هم بحث سرمایه‌گذاری که پیش از این درباره آن توضیح دادم.
بهترین اتفاقی که می تواند برای صندوق شریف در یک سال آینده بیفتد چیست؟
حوزه نوآوری حوزه‌ای است که باید پله به پله ساخته شود، در نتیجه اگر یک مرتبه اتفاق خوبی بیفتد من خودم خیلی خوشحال می‌شوم ولی احساس من این است که ما از ابتدا که شروع به فعالیت کردیم آجر به آجر به اینجا رسیدیم، در نتیجه نمی‌توانم بگویم تا سال آینده خیلی اتفاق خاصی می‌افتد اما تا افق 5 سال آتی برنامه ریزی ما این است که به 1500 شرکت در ناحیه نوآوری شریف خدمات ارائه دهیم. در حوزه صادرات که یکی از محورهای اصلی حوزه نوآوری و دانش بنیان‌ها است ما امیدوار هستیم که بتوانیم نوآوری‌های صادرات محور را در این 300، 400 شرکت موجود تقویت کنیم .تقریبا همه این شرکت‌ها به صورت موردی اقداماتی انجام داده‌اند ولی به یک جریان تبدیل نشده است ما انتظار داریم تا 40 درصد از درآمد این شرکت‌ها از ناحیه صادرات تامین شود. به نظر می‌رسد این مهم قابلیت تحقق دارد. در موضوع سرمایه‌گذاری تکمیل زنجیره‌ها را داریم و پیشنهاد یک تامین مالی (Fund) دانشگاهی را به دانشگاه صنعتی شریف دادیم و امیدوار هستیم که در این مورد با حمایت رئیس پژوهش و فناوری بتوانیم به نوعی در لایه‌های مرحله اولیه(early stage) دانشگاه سهام دار هسته‌های ابتدایی شویم و در لایه‌های بعد بتوانیم تامین مالی دیگری تحت عنوان صندوق‌های رشد شکل دهیم و بعد از آن تامین مالی اولیه به یک تامین مالی 50 تایی و بعد وارد تامین مالی 100 تایی کنیم و آنها را به تدریج بزرگ کنیم و برای هر تامین مالی از LPهای(limited partner) مختلف یا شرکای محدود استفاده کنیم. ما الگوی‌های مختلف جهانی را بررسی کردیم مثلا دانشگاه کلمبیا که تامین مالی‌های فعالی دارد و تقریبا 30،40 سال است که شرکت‌های زیست فناوری روی بستر تامین مالی دانشگاه کلمبیا شکل گرفته‌اند. در حوزه سرمایه‌گذاری شکل‌گیری این تامین مالی‌ها و همکاری با شرکا و LPها و به نوعی GPها (general partner)، اصلی‌ترین ماموریت ما در صندوق تعریف شده است. ما برای این فعالیت در 5 سال آتی برنامه داریم و ممکن است تبدیل به یکی از تامین مالی‌های جدید LP شویم که GPهای خوبی هستند و همه این‌ها در راستای ماموریت تکمیل تامین مالی‌های Early Stage تا Grow Stage است و اینکه بتوانیم فارغ التحصیلان و بنیان‌گذاران بیشتری را از دانشگاه به سمت لایه‌های بالاتر اقتصادی جهت دهی کنیم. این برنامه‌های کلی ما در 5 سال آتی است.
