عباس عبدی: مرحوم احمد توکلی اصولگرای اخلاق مدار بود و مستقل از جناحش عمل می کرد/ از عجایب اینکه طرفدار قیمت گذاری بود

به گزارش اقتصادنیوز، عباس عیدی به روزنامه فرهیختگان گفت:  آقای توکلی به عنوان یک عضو غیرمنعطف از جریان اصول‌گرا، به‌ویژه در دو دهه اول انقلاب با یک اصلاح‌طلب یا نیرو‌های دیگر تفاوت‌های زیادی داشت و با هم‌فکرانشان در مقوله اصول‌گرایی می‌گنجیدند، ولی هنگامی که فقط به خود آنان نگاه می‌کنیم، تفاوت‌های میانشان نیز برجسته می‌شود. توکلی به نظرم از فعالان صادق و ضمناً تندوتیز اصول‌گرایان بود. اغلب هم زود موضع می‌گرفت. به لحاظ رفتاری ضد فساد و از نظر اخلاقی هم کاملاً قابل احترام بود. بیش از سایر هم‌فکرانش استقلال رأی داشت و حتی علیه افراد یا جناح متبوع خود نیز حرف می‌زد. شاید بتوان گفت از چهره‌های مستقل جناح اصول‌گرایان بود.

به گفته عبدی مهم‌ترین رویکردش دفاع از قانون دسترسی آزاد به اطلاعات و مبارزه با فساد بود، هرچند موفق نشد همه مفاد مورد نظرش را در آن قانون وارد کند. ولی مهم‌تر از اصل تصویب، آن قانون در عمل چندان اجرا نشد، هرچند آقای توکلی خیلی کوشید که در مرحله اجرا نیز کار را جلو ببرد. شاید خودش به علت جایگاهش در سیاست و مجلس می‌توانست اطلاعاتی کسب کند و بر فرایند فساد نظارت نسبی کند، ولی مشکل آنجا بود که این وضعیت ناشی از قانون نبود، بلکه به دلیل جایگاه شخصی او و دوستانش در نهاد مربوطه بود. در مبارزه با فساد سعی کرد اقداماتی انجام دهد. یک بار در سال ۱۳۹۶ به رسانه‌ای‌های ضد فساد جایزه دادند. با یکدیگر به صورت مشترک بیانیه‌ای منتشر کردیم و از روزنامه‌نگاران فعال در این حوزه دعوت به مشارکت کردیم. یادم است یازده سکه را یکی از دوستان علاقه‌مند به رویکرد ضد فساد هدیه دادند تا به برندگان جایزه بدهیم. جالب این بود که حتی در این برنامه هم احتیاط کردند و یکی از مهم‌ترین افراد را به‌طور رسمی جزء برندگان جایزه اعلام نکردند، لذا من شخصی تصمیم گرفتم بدون ذکر نام او یک سکه را هم تقدیم او کنم. این مورد فعالیت مشترک ما بود که در زمان خود بازتاب زیادی داشت. 

عبدی ادامه داد: می‌توان او را اصول‌گرایی مستقل و منتقد دانست که شریعت و دیانتش برای او مسئله اصلی بود و در پیگیری عدالت اقتصادی و نفی فساد در دو دهه اخیر جدی بود، صادقانه در پی شفافیت و پاسخگویی بود و اصول اخلاقی را رعایت می‌کرد. از این نظر به‌طور نسبی مرز خود را با تندرو‌ها حفظ می‌کرد. به معنای دقیق کلمه کسب قدرت و سیاست هدف ذاتی او نبود، بیش‌تر نگاه ابزاری برای خدمت به جامعه داشت و این برخلاف تندرو‌ها یا اصول‌گرایان جدید است که بیش از هرچیز تابع قدرت هستند و موجب بدنامی اصول‌گرایان سنتی شده‌اند. اصول‌گرایانی که ذهنیت و اخلاق و رویکردشان پیش از رسیدن به قدرت شکل گرفته بود.

عبدی با نگاهی منتقدانه به توکلی افزود:  از عجایب اینکه طرفدار قیمت‌گذاری بود که نه تنها خلاف ادعا‌های اولیه او از اسلام بود، بلکه خیلی هم عوارض اقتصادی و فساد داشت. گرچه من نظر متأخر مرحوم توکلی درباره کارایی فقه را نمی‌دانم ولی به نظرم با آن دیدگاه یک‌سویه اول انقلاب تفاوت کرده بود و جای بیشتری برای عقل و تجربه بشر قائل شده بود. به همین دلیل از مقطعی به بعد آقای توکلی نسبت به روحانیت به نوعی از استقلال رسید؛ به‌ویژه پس از اتفاقاتی که با مرحوم آذری‌قمی نیز پیدا کرد و این گام رو به‌ جلویی بود. در همین زمینه او با مرحوم افروغ منشأ تحولات مثبتی در جناح اصول‌گرایی بودند و شهامت و دانش این را هم داشتند که این راه را ادامه دهند، ولی متأسفانه هر دو عمر کوتاه‌تری از دیگران داشتند.