کارنامه 94 و چشم انداز 95 بازار طلا و ارز

بازار طلا، سکه و دلار ایران در سال 94 روزهای آرامی را پشت سر گذاشت و از نوسانات شدید سال های گذشته به دور بود. روند کلی بازار طلا و سکه در سال 94 صعودی بوده است. قیمت هر گرم طلای 18 عیار از 95 هزار تومان شروع و در نهایت نرخ 103 هزار تومان را تجربه کرد. و نرخ سکه تمام نیز از 900 هزار تومان به بیش از یک میلیون تومان رسید. بازار دلار با اینکه صعود و فرود چشمگیری را تجربه کرد، اما نهایتا در پایان سال 94 به قیمت 3400 تومانی ابتدای سال رسید.

بازار دلار یکی از حساس ترین بازارهای داخلی ایران است که مستقیما بر بازار طلا و سکه تاثیرگذار است. ابتدای سال 94 قیمت دلار در بازار آزاد در کانال 3400 تومان معامله شد. با نزدیکتر شدن به پایان مذاکرات هسته ای، روز به روز از قیمت این ارز مهم کاسته می شد تا جایی که در سه شنبه 23 تیرماه و همزمان با دستیابی ایران به برنامه جامع اقدام مشترک در وین اتریش، قیمت این ارز مهم به پایین ترین نرخ خود در سال 94 رسید و هر دلار کمتر از 3200 تومان نیز در بازار آزاد عرضه شد. اما این نرخ در واقع کف قیمت دلار در تمام طول سال بود و بعد از امضای برجام، قیمت دلار دوباره روند صعودی در پیش گرفت و با شیب ملایم تا 3750 تومان در نوزدهم دی ماه رسید.

اولین و مهمترین دلیل بازگشت قیمت دلار، کاهش بیش از حد قیمت ها در روزهای قبل از امضای برجام بود. در چنین مواقعی که بازار با کاهش این چنینی مواجه می شود، فعالان بازار به دلیل پایین بودن قیمت ها از فروش بیشتر خودداری می کنند و همین توقف فروش موجب افزایش تقاضا و در نتیجه افزایش قیمت می شود. البته با تمام شدن تقاضای فصلی وکاهش تقاضای کاذب، بازار ارز دوباره با کاهش نسبی روبرو شد و به کانال 3400 تومان برگشت. از دیگرعوامل کاهش نرخ دلار در پایان سال، اجرایی شدن برجام، عرضه حواله درهم، افزایش سنتی عرضه شرکت های تجاری در انتهای سال و پایین بودن ارزش شاخص ارزی بود.

نرخ طلا در بازارهای داخلی ایران با توجه به قیمت جهانی آن و قیمت داخلی دلار محاسبه می شود. به این صورت که قیمت جهانی یک اونس طلای 24 عیار (طلای با خلوص 999.9 در 1000) ضرب درقیمت دلار به تومان، تقسم بر عدد 9.57 می شود. عدد به دست آمده ارزش یک مثقال طلای 17 عیار(طلای با خلوص 705 در 1000) می باشد که در بازار به آن مظنه می گویند. با تقسیم قیمت یک مثقال طلای 17 عیار بر عدد 4.3318 قیمت یک گرم طلای آبشده 18 عیار(طلای با خلوص 750 در 1000) به دست می آید. البته مظنه بازار با توجه به تغییر میزان عرضه و یا تقاضا، دقیقا از فرمول فوق تبعیت نمی کند و همیشه اندکی تفاوت دارد. با توجه به مطالب ذکر شده، قیمت طلای داخلی به قیمت اونس جهانی و قیمت دلار در بازار ایران بستگی دارد.

بنابراین قیمت طلای داخلی به طور مستقیم به قیمت جهانی طلا وابسته است. قیمت جهانی طلا در یک سال گذشته عملکرد بسیار بدی از خود نشان داد و هر اونس طلای جهانی که در ابتدای سال بیش از 1200 دلار بود، در آذر ماه 94 به کمتر از 1050 دلار در هر اونس رسید. افزایش نرخ بهره توسط فدرال رزرو امریکا، بهبود اوضاع اقتصادی و بازارهای بورس امریکا، کاهش تقاضا از سوی کشورهای بزرگ جهان، کاهش قیمت نفت و همچنین تقویت ارزش دلار از جمله عواملی بودند که موجب سقوط قیمت این فلز زرد بودند. اما در پایان سال 94 که همزمان با آغاز سال 2016 میلادی بود، انتشار آمار ضعیف اشتغال بخش خصوصی در امریکا موجب افزایش تقاضای این کالای استراتژیک شد و این فلز ارزشمند توانست دوباره به کانال 1200 دلار در هر اونس برسد و به بالاترین سطح در سال گذشته برسد.

در سال 94 عملکرد بازار دلار داخل و بازار طلای جهانی به عنوان دو بازوی اصلی قیمت گذاری طلای داخل، به صورت الاکلنگی بوده است. همزمان با سقوط قیمت جهانی طلا در آذرماه، نرخ دلار در بازار داخل با افزایش همراه بود و همین امر موجب شد که طلای داخلی کاهش چشمگیری نداشته باشد. در روزهای پایانی سال نیز که اونس جهانی طلا افزایش داشت، کاهش قیمت دلار باعث شد که اثر افزایش قیمت طلای جهانی بر قیمت طلا در بازار داخلی خنثی شود. حرکت مخالف دو عامل تاثیرگذار بر قیمت طلای داخل، یعنی قیمت جهانی طلا و نرخ دلار، باعث شد که قیمت طلا در سال 94 نوسانات اندکی را تجربه کند و هر گرم طلای 18 عیار در بازه قیمتی 95 هزار تومان تا 103 هزار تومان در نوسان باشد.

از آنجا که قیمت سکه تا حد زیادی تابع قیمت طلا است، با توجه به نوسانات اندک قیمت طلا، نرخ سکه نیز نتوانست در سال 94 نوسان زیادی را تجربه کند و قیمت سکه در سال 94 در محدوده قیمتی 900 هزار تا حدود یک میلیون تومان در نوسان بود.

بر اساس پیش بینی اکثر کارشناسان جهان، طلای جهانی شانس زیادی برای افزایش قیمت و رسیدن به رکوردهای چند ساله گذشته را ندارد و بسیار بعید به نظر می رسد که شاهد افزایش چشمگیر قیمت جهانی طلا در سال 95 باشیم. ارزش دلار و شکل گیری فشارهای تورمی در اقتصادهای توسعه یافته و در حال توسعه در شش ماهه دوم 2016، بی شک تغییردهنده بازی در بازار طلا خواهد بود. اگر نگاهی واقع بینانه به اوضاع اقتصادی جهان داشته باشیم، در می یابیم که محرک های قیمت طلا در سال 2016 میلادی همگی ضعیف هستند و قیمت جهانی طلا قدرت بالا رفتن و رسیدن به قله های موفق سال های گذشته را نخواهد داشت. البته با شناخت تمامی عوامل اثرگذار بر بازار طلا، باز هم نمی توان قطع به یقین روند این بازار عجیب و فریبنده را پیش بینی کرد، چرا که در کنار تمامی عوامل گفته شده، عاملی نامرئی وجود دارد که پشت پرده نوسانات قیمت اونس جهانی قرار دارد. فعالانی که تجربه کافی در این بازار دارند، می دانند که در بسیاری موارد گردانندگان اصلی این بازار بزرگ، با توجه به حجم خرید و یا فروش های انجام شده در بازار، اقدام به دستکاری قیمت ها کرده و با ایجاد نوسانات عمدی و ایجاد جو روانی، ضررهای هنگفتی به سرمایه داران وارد کرده و سودهای بسیاری کسب می کنند.

وضعیت دلار به عنوان بازوی دوم تعیین قیمت طلای بازار ایران، دقیقا برعکس می باشد و احتمال افزایش نرخ دلار در سال آینده، بسیار زیاد است. در شرایط کنونی اقتصاد ایران، به نظر می رسد با توجه به عوامل مختلف قیمت دلار در سال 95 روندی صعودی داشته باشد. یکی از عوامل افزایش قیمت دلار، تفاوت نرخ تورم ایران با نرخ تورم حوزه دلار و سایر ارزها می باشد. وقتی نرخ تورم ایران چندین برابر نرخ تورم کشورهای دارای واحد پولی دلار است، طبیعتا هر ساله ارزش ریال در برابر دلار چندین برابر بیشتر افت خواهد کرد؛ بنابراین منطقی است که قیمت دلار سالانه چند درصد در بازار داخلی ایران افزایش یابد. این موضوع در بودجه سال 95 نیز در نظر گرفته شده و نرخ دلار در بودجه سال 95 نسبت به سال گذشته، حدودا پنج درصد افزایش یافته و از 2850 تومان به بیش از سه هزار تومان رسیده است.

با افزایش پنج درصدی نرخ دلار در بودجه، طبیعتا باید نرخ دلار و سایر ارزها در بازار آزاد نیز افزایش یابد که همین اتفاق هم افتاد. به طوریکه نرخ دلار در سال جاری با افزایش پانصد تومانی به کانال 3700 تومان هم رسید. هرچند که در سه ماه گذشته قیمت دلار روند کاهشی داشته و در روزهای اخیر قیمت کمتر از 3400 تومانی را هم تجربه کرد؛ اما این کاهش قیمت ناشی از جو روانی و همچنین کاهش فصلی تقاضای بازار می باشد. البته با توجه به اوضاع اقتصادی و نرخ تورم ایران، قیمت واقعی دلار باید بالای سه هزار و پانصد تومان باشد. همانطور که افزایش بی رویه قیمت دلار باعث افزایش تورم و کاهش ارزش پول ملی می شود، پایین بودن تصنعی و فرمایشی نرخ دلار نیز به بخش تولید و صادرکنندگان داخلی لطمه وارد می کند. با توجه به تجربه سال های گذشته، نمی توان نرخ دلار را به صورت دستوری پایین نگه داشت و قیمت این ارز مهم باید منطبق بر واقعیت های اقتصادی کشور باشد. چرا که هرچه این فنر قیمتی فشرده تر شود احتمال افزایش یکباره آن بیشتر خواهد شد. بنابراین باتوجه به رویکرد دوسال گذشته دولت یازدهم، حتما قیمت دلار با توجه به نیاز بازار و به صورت مدیریت شده افزایش خواهد داشت.

با توجه به اینکه از عوامل تعیین کننده قیمت طلای بازار ایران، یکی ضعیف و دیگری قوی می باشد، این دو عامل تاثیرات همدیگر را خنثی کرده و به احتمال بسیار زیاد سال آینده نیز همچون سال 94، بازار طلا و سکه ایران با نوسان کمی همراه خواهد بود و افزایش یا کاهش چشمگیری در این بازار نخواهیم دید و قیمت طلا در محدوده قیمتی هر گرم صدهزار تومان و نرخ سکه حدود یک میلیون تومان با اندکی نوسان باقی خواهد ماند.

*کارشناس ارشد بازار طلا و ارز
parvizmohammady@gmail.com