آیا هوش مصنوعی هم توهم می‌زند؟+ فیلم

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از اکوایران، در برنامه «تیتریک» دوشنبه ۱۰ آذر ۱۴۰۴ بررسی می‌کنیم: مالزی چگونه از یارانۀ کور به یارانۀ هوشمند رسید؟ دولت این کشور با طراحی پایگاه داده PADU و کارت ملی هوشمند، یارانه‌ها را به مصرف‌کننده واقعی رساند و همزمان با اصلاح قیمت‌ها، بسته‌های حمایتی اقشار آسیب‌پذیر را حفظ کرد. تجربه مالزی نشان می‌دهد اصلاح یارانه نیازمند رویکرد چندلایه اقتصادی، اجتماعی و رسانه‌ای است تا عدالت و کارایی همزمان تامین شود.

در این برنامه علاوه بر تجربه مالزی، به وضعیت بازار نقره، بحران داده‌های محیط زیست ایران، فرصت‌های از دست‌رفته صنعت هوایی و گردشگری، توهم هوش مصنوعی و چالش‌های داخلی‌سازی خودرو در اروپا نیز پرداخته می‌شود.

مالزی چطور از یارانۀ کور به یارانۀ هوشمند رسید؟

مالزی نمونه‌ای موفق از گذار از یارانۀ کور به یارانۀ هوشمند است. دولت این کشور با هدف رساندن یارانه به مصرف‌کننده واقعی، ابتدا پایگاه داده جامع PADU را ایجاد کرد تا اقشار واجد شرایط شناسایی شوند. در اصلاح یارانۀ گازوئیل، قیمت‌ها به صورت شناور افزایش یافت و همزمان بسته حمایت اجتماعی «بودی مدنی» اجرا شد تا اقشار کم‌درآمد و بخش‌های حساس حمل‌ونقل آسیب نبینند. 

در یارانۀ بنزین نیز با طراحی صدک‌بندی درآمدی و استفاده از کارت ملی هوشمند، تنها ۱۵ درصد ثروتمند جامعه بار اصلاحات را متحمل شدند. بانک مرکزی مالزی با مدیریت نقدینگی و نرخ بهره، تورم را کنترل کرد و دولت با کارزار رسانه‌ای هوشمند، به ویژه برای نسل جوان، همراهی عمومی را جلب نمود. تجربه مالزی نشان می‌دهد که اصلاح یارانه، نیازمند نگاه چندلایه اقتصادی، اجتماعی و رسانه‌ای است تا عدالت و کارایی همزمان تأمین شود.

چرا نقره در حال رکوردشکنی است؟

هفته گذشته، قیمت نقره با جهشی بی‌سابقه به ۵۶.۸ دلار در هر اونس رسید؛ رشدی نزدیک به ۱۳ درصد طی تنها یک هفته. اصلی‌ترین دلیل این افزایش، اختلال گسترده در معاملات کامکس بود که ناشی از مشکل فنی در دیتاسنتر CyrusOne در شیکاگو بود. توقف بیش از ۱۰ ساعته معاملات، نقدشوندگی بازار را کاهش داد و فشار خرید نقره فیزیکی را افزایش داد.

 برخی تحلیلگران معتقدند این توقف ممکن است عمداً برای مدیریت موجودی و جلوگیری از ناتوانی در تحویل نقره انجام شده باشد. علاوه بر اختلال فنی، تقاضای بالای صنعتی و سرمایه‌گذاری و انتظار کاهش نرخ بهره فدرال رزرو نیز به افزایش قیمت‌ها کمک کرد. جهش نقره نشان می‌دهد نوسانات بازار فلزات گرانبها نه تنها ناشی از تحولات کوتاه‌مدت، بلکه بازتاب ریسک‌های ساختاری و شرایط بنیادی است و احتمال ادامه این نوسانات در هفته‌های آتی وجود دارد.

بحران داده در محیط زیست ایران

مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی به بررسی شاخص‌های کلان محیط زیست ایران پرداخته است و تاکید کرده که کمبود داده‌های دقیق و شفاف، امکان مقایسه با شاخص‌های بین‌المللی را محدود کرده است. گزارش با تمرکز بر ۹۳ شاخص در سه حوزه محیط زیست انسانی، طبیعی و دریایی نشان می‌دهد که حفاظت از گونه‌های پستانداران، ارزش‌گذاری خدمات اکوسیستمی و مدیریت تالاب‌ها هنوز با چالش مواجه است. غلظت ذرات معلق در تهران بیش از استانداردهای ملی و جهانی است، ۶۰ درصد فاضلاب کشور رهاسازی می‌شود و تفکیک پسماند به صورت میانگین تنها ۷ درصد است. نبود داده‌های متقن و به‌روز، برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری محیط زیستی را با مشکل مواجه کرده است. گزارش توصیه می‌کند داده‌ها مستمر، دقیق و شفاف منتشر شوند تا مدیریت محیط زیست موثر شود.

آیا هوش مصنوعی هم توهم می‌زند؟

هوش مصنوعی هم می‌تواند پاسخ‌های بی‌ربط، نادرست و خیالی به شما بدهد، به این پدیده «توهم مدل زبانی» می‌گویند.

مدل‌های زبانی هوش مصنوعی ممکن است گاهی پاسخ‌های خیالی یا نادرست در اختیار کاربران بگذارند. به همین دلیل است که همیشه باید پاسخ‌هایشان را راستی‌آزمایی کرد.

در ویدیوی بالا به پدیده توهم مدل زبانی و همچنین مدل‌هایی که بیشترین پاسخ خیالی را ارائه می‌کنند، پرداخته شده است.

فرصت‌های سوخته صنعت هوایی ایران

صنعت هواپیمایی و گردشگری ایران طی دو دهه گذشته با چالش‌های جدی روبه‌رو بوده است. با جمعیت ۸۷ میلیون نفر و موقعیت استراتژیک، ایران پتانسیل بالایی برای جذب مسافر و گردشگر دارد، اما ناوگان فرسوده و محدودیت‌های تحریمی مانع رشد شده‌اند. میانگین سن هواپیماها در ایران حدود ۲۵ سال است، در حالی‌که در عربستان و قطر کمتر از ۱۲ و ۸ سال است. 

گردشگری بین‌المللی نیز محدود و عمدتاً زیارتی است و کمبود پروازهای مستقیم و زیرساخت‌ها، بازار هوایی را تحت فشار قرار داده است. برای افزایش سهم ایران در بازار منطقه، توسعه همزمان ناوگان، فرودگاه‌ها، مسیرهای پروازی و تبلیغات گردشگری ضروری است. با رفع موانع ساختاری و هماهنگی سیاست‌گذاری، ایران می‌تواند جایگاه خود را در اقتصاد هوایی و گردشگری منطقه به‌طور چشمگیر ارتقا دهد.

تفاوت اهداف داخلی‌سازی در ایران و اروپا

اروپا در مسیر داخلی‌سازی خودرو گام برداشته است؛ خودروسازان اروپایی موظف شده‌اند ۷۰ تا ۸۰ درصد قطعات بومی را در محصولات خود به‌کار ببرند. کمیسیون اتحادیه اروپا با ارائه بسته قوانین «تسریع صنعتی»، هدف اصلی خود را حفاظت از صنعت خودروسازی و حفظ رقابت‌پذیری اعلام کرده است. افزایش استفاده از قطعات غیراروپایی، به ویژه چینی، دو زنگ خطر جدی برای اروپا ایجاد کرده: ضعف در زنجیره تامین و کاهش سرمایه تحقیق و توسعه، که می‌تواند موجب عقب ماندن اروپا در فناوری شود.

تفاوت داخلی‌سازی اروپا و ایران در اهداف آن است؛ اروپا برای رقابت با تازه‌واردها و حفظ جایگاه جهانی دست به این اقدام زده، در حالی که در ایران، داخلی‌سازی بیشتر به دلیل حفظ بقا و مقابله با تحریم‌ها مورد انتقاد قرار می‌گیرد.

در واقع، هر دو از داخلی‌سازی بهره می‌برند، اما اهداف کاملاً متفاوت است: رقابت جهانی در اروپا، و بقا در ایران.