تسریع تلاش‌ها برای خاتمه جنگ در سوریه؛ بازنده بزرگ این بازی کیست؟
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از اکوایران، پس از بیش از یک دهه جنگ در سوریه، برخی از قدرت‌های خارجی که این درگیری را با پول و اسلحه تغذیه می‌کردند، در حال مذاکره برای پایان دادن دائمی به جنگ هستند. ترکیه که از شورشیان سوریِ در تلاش برای سرنگونی بشار اسد حمایت می‌کند، به نظر می‌رسد پذیرفته که تا زمانی که اسد از حمایت روسیه برخوردار باشد، نمی‌توان او را شکست داد. کشورهای حاشیه خلیج فارس که اسد را طرد کرده بودند، پیشنهاد کرده‌اند که وی را به باشگاه رهبران عرب بازگردانده و او را به صلح با ترکیه تشویق می‌کنند.
اینها همه یک چرخش ناامیدکننده وقایع برای آمریکا است که مدتهاست با هر گونه تلاش برای احیای اسد مخالف بوده است. بلومبرگ با انتشار یاددشتی به پرسش های رایج در این روند پاسخ داده است.
1-چرا جنگ در سوریه این همه طول کشیده است؟
قدرت‌های خارجی قیام سال 2011 علیه اسد را فرصتی برای گسترش نفوذ خود در کشوری دانستند که بر روی گسل‌های ژئوپلیتیکی منطقه قرار دارد. ترکیه، همسایه شمالی سوریه، برای جلوگیری از تلاش‌های کردها برای تشکیل سرزمینی که قلمرو این کشور را نیز تهدید می‌کرد، مداخله کرد. آمریکا تا حدی برای مقابله با شورش گروه‌های به اصطلاح اسلام‌گرا در برخی از مناطقی که از کنترل اسد خارج شده بود، درگیر شد.
در این شرایط، ایران و متحدانش، از جمله حزب الله لبنان، با حمایت از اسد، فرصت گسترش نفوذ منطقه‌ای را قدر دیدند. برخی از کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز از شورشیان سوری حمایت کردند. روسیه در سال 2015 وارد جنگ شد و در تلاش برای افزایش اهرم خود در سراسر خاورمیانه، با ارائه تسلیحات و مشاوران نظامی، ترازو را به نفع اسد برگرداند. هجوم تسلیحات و پول نقد به یک درگیری طولانی دامن زد که به طور تخمینی جان 350،000 غیرنظامی را گرفت و یکی از بدترین بحران‌های پناهندگان در جهان را کلید زد.
2-چرا الان از صلح صحبت می‌کنند؟
از سال 2020، جنگ همه جانبه جای خود را به نبردهای پراکنده داده است و تغییر کمی در توازن قوا ایجاد شده است. اسد بر بیشتر سوریه تسلط دارد، اما به نظر می‌رسد شانس کمی برای تامین امنیت بقیه کشور دارد. گروه‌های شبه‌نظامی کرد تقریباً بر یک سوم کشور تسلط دارند، در حالی که ترکیه و متحدان شورشی سوری آن نواری از خاک در امتداد مرز شمالی را کنترل می‌کنند. دولت اسد این گفتگوها را فرصتی بالقوه برای احیای او می‌داند.
کنترل مناطق
این همچنین نشان دهنده یک پیروزی برای متحد سرسخت او، روسیه است. برای رجب طیب اردوغان، رهبر ترکیه، صلح با اسد بازگرداندن حدود 4 میلیون پناهجوی سوری را آسان‌تر می‌کند که ادامه حضورشان برای بسیاری از ترک‌ها به شدت نامطلوب شده است. کشورهای خلیج فارس به رهبری امارات متحده عربی، به امید سست کردن روابط دولت اسد با رقیب منطقه‌ای خود ایران، به او فرصتی برای خروج از انزوای منطقه‌ای و دست نخورده نگه داشتن دستاوردهای ارضی‌اش ارائه کرده اند. کمک‌های کشورهای خلیج فارس به سوریه پس از دو زلزله ویرانگر در فوریه، بر آمادگی آنها برای برقراری مجدد روابط عادی با اسد تاکید داشت.
3- چه کسی مذاکرات را میانجی‌گری می‌کند؟
روسیه میزبان مذاکرات بین وزرای دفاع و اطلاعات ترکیه و سوریه بود که بالاترین سطح مذاکرات رسمی بین دو دشمن در بیش از یک دهه گذشته بوده است. روسیه در سال‌های اخیر روابط اقتصادی خود را با ترکیه تقویت کرده است و در عین حال به حمایت مستمر خود از اسد ادامه می‌دهد. اردوغان در سال 2022 چهار بار با همتای روس خود ولادیمیر پوتین دیدار کرد. این تلاش‌ها برای مسکو نتیجه داد و ترکیه از پیوستن به تحریم‌های اعمال شده توسط آمریکا و دیگر متحدانش، برای مجازات روسیه به دلیل تهاجم این کشور به اوکراین، خودداری کرد.
4- مانع اصلی توافق چیست؟
مهم‌ترین نقطه اختلاف احتمالاً ادامه حضور ترکیه در شمال سوریه است. اردوغان می‌خواهد نیروهای ترکیه را در آنجا نگه دارد تا هرگونه تحرک جنگجویان کرد سوری را دفع کند. دولت ترکیه همچنین نگران است که اگر کنترل منطقه مرزی را کنار بگذارد، قادر نخواهد بود موج‌های آینده مهاجرت از سوریه را متوقف کند.
5- همه اینها برای آمریکا چه معنایی دارد؟
در مراحل پیش‌تر درگیری، نیروهای آمریکایی شورشیان سوری را که هم با نیروهای اسد تحت حمایت روسیه و هم با شبه‌نظامیان داعش می‌جنگیدند، آموزش داده و مسلح کردند. پس از این‌که هم شورشیان و هم اسلامگرایان متحمل یک سری از شکست‌ها شدند، واشنگتن از دخالت بیشتر خودداری کرد. با این حال، حمایت خود را از مبارزان کردی که در مبارزات علیه داعش نقش مهمی داشتند و همچنان تهدیدی واقع‌بینانه برای اسد بودند، ادامه داد. این امر آمریکا را با ترکیه، یک عضو ناتو و نزدیکترین متحد رسمی واشنگتن در منطقه درگیر کرد، که دشمن قسم‌خورده جدایی‌طلبان کرد است.
اگر ترکیه نیز روابط خود را با اسد عادی‌سازی کند، این یک شکست دیگر برای ایالات متحده خواهد بود، که مدت‌ها اصرار داشته است که او باید کناره گیری کند و به مردم سوریه اجازه دهد یک رهبر جدید انتخاب کنند.
زمانی که مقامات سوری اعلام کردند که وی چهارمین دوره هفت ساله ریاست جمهوری خود را در انتخابات سال 2021 به دست آورده، مقامات آمریکایی این رای‌گیری را توهین به دموکراسی توصیف کردند. اگر اسد دوباره کنترل کامل بر این کشور را به دست گیرد، روسیه به هدف خود – که ایجاد یک متحد محکم و بدهکار به مسکو در قلب خاورمیانه است- دست یافته است.
