خطر نشت مواد هسته‌ای در شبه‌جزیره عربستان
به گزارش اقتصادنیوز، در زمانی که بیشتر جهان به‌سوی کنار گذاشتن تکنولوژی قرن بیستمی و در آغوش کشیدن گزینه‌های پایدارتر و به لحاظ مالی مسوولیت‌پذیرانه‌تر قرن بیست و یکمی حرکت می‌کند، امارات‌متحده عربی در حال حرکت به سوی هسته‌ای شدن است.
نیروگاه «براکه» (به عربی یعنی «نعمت الهی») که برای آن سال‌ها برنامه‌ریزی شده اما از برنامه عقب بود و میلیاردها دلار هم بودجه برای آن کنار گذاشته بود، به دلیل مشکلات ساخت و ساز به تعویق افتاده بود اما خبری هم از آن به بیرون درز نکرد. دلیل دیگر در این تعویق کمبود کادر آموزش دیده برای اداره نیروگاه بود.
امارات‌متحده عربی قاطعانه بر این باور است که اهدافش صلح آمیز است. این کشور پذیرفته که اورانیوم یا سوخت استفاده شده را دوباره غنی‌سازی نکند و پروتکل الحاقی را نیز امضا کرده است. این مساله ظرفیت بازرسی آژانس را به‌طور چشمگیری افزایش می‌دهد. این کشور «توافق ۱۲۳» را با ایالات‌متحده هم امضا کرده است. مهر تایید واشنگتن زمینه را برای همکاری‌های هسته‌ای متقابل از جمله انتقال مواد هسته‌ای، تجهیزات و اجزا هموار می‌سازد. [توافق ۱۲۳ اشاره دارد به «قانون انرژی اتمی سال ۱۹۵۴» ایالات‌متحده که همکاری با سایر کشورها در زمینه برنامه هسته‌ای را مجاز می‌شمارد].
با این حال، متخصصان انرژی هسته‌ای زنگ خطر را در مورد نشت بالقوه رآکتورهای هسته‌ای امارات به صدا در آورده‌اند. آنها احتمال می‌دهند که امارات از توان لازم برای مدیریت این تاسیسات برخوردار نیست و می‌گویند نشت این مواد هسته‌ای برای زیست بوم خلیج فارس بسیار آسیب رسان است، به‌ویژه اینکه امارات به لحاظ جغرافیایی در یک منطقه بی‌ثبات در کره زمین واقع شده است. آنچه این متخصصان توصیف می‌کنند یک خطر بالقوه نیست بلکه خطر واقعی است: از فاجعه زیست‌محیطی گرفته تا سرقت مواد رادیواکتیو و تا مسابقه هسته‌ای میان رقبای منطقه‌ای. در میان این متخصصان، «پاول دورفمان» (محقق ارشد افتخاری در موسسه انرژیِ دانشگاه لندن و بنیانگذار و رئیس گروه مشاوره هسته‌ای) قرار دارد. این محقق به دولت‌ها در مورد خطرات تشعشعات هسته‌ای توصیه و مشورت ارائه می‌دهد. دولت‌ها هم توصیه‌ها و مشورت‌های او را می‌پذیرند. حکم وی در مورد براکه چنین است: «این رآکتور یک اقدام اشتباه است، در یک مکان اشتباه و در زمانی اشتباه».
آسیب‌پذیر در برابر حمله
تسلیحات هسته‌ای برای کشتن طراحی شده‌اند. نیروگاه‌های هسته‌ای اما برای تولید برق برای کل جامعه طراحی شده‌اند. اما مذاکره با متخصصان هسته‌ای و خطی که تسلیحات نظامی را از رآکتور غیرنظامی جدا می‌کند می‌تواند به سرعت محو شود.
«مایکل شنایدر»، محقق شورای روابط خارجی آمریکا و نویسنده اصلی گزارش «جایگاه صنعت هسته‌ای در جهان»، به الجزیره می‌گوید: «یک گفته قدیمی وجود دارد که می‌گوید [وجود] نیروگاه هسته‌ای در یک کشور مثل [وجود] سلاح هسته‌ای قبل از استفاده شدن در کشور در برابر دشمن است. مردم متوجه نیستند، اما موجودی رادیواکتیو در نیروگاه هسته‌ای بسیار بیشتر از چیزی است که در سلاح هسته‌ای قرار دارد». به‌طور مثال، سازمان بین‌المللی انرژی اتمی می‌گوید، فاجعه چرنوبیل ۴۰۰ برابر بیش از فرو افتادن بمب هسته‌ای بر هیروشیما، مواد رادیواکتیو به فضای زمین پخش کرد. اما انتشار رادیواکتیو نباید از خطای انسانی نشأت بگیرد.
«هنری سوکولسکی»، مدیر اجرایی مرکز آموزش سیاست‌های منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای، به الجزیره می‌گوید: «خاورمیانه عربی مکانی نیست که بتوان حدس و گمان‌های دانشگاهی را در مورد احتمال وارد آمدن ضربه به رآکتور به‌کار برد. اساسا این منطقه را با حدس و گمان راهی نیست. در اینجا واقعیت جریان دارد. اگر فقط به چند سال عقب‌تر بازگردید، خواهید دید که ۱۳ حمله هوایی به رآکتورهای هسته‌ای در این منطقه روی داده است». از جمله این رآکتورها در عراق و سوریه بود. اکنون امارات اولین کشور عربی است که نیروگاه هسته‌ای خود را در آشوب‌های خاورمیانه به جریان می‌اندازد.
نیروگاه هسته‌ای «براکه» در منطقه «الظفره» در ابوظبی قرار دارد که دارای ۴ رآکتور است. اولین رآکتور به‌طور کامل ساخته شده و در مارس سال جاری میله‌های سوخت در آن بارگذاری شد. شرکت انرژی هسته‌ای امارات (ENEC) که این نیروگاه را ساخته و از آن بهره برداری می‌کند، می‌گوید وقتی هر ۴ رآکتور به جریان افتاده و وارد مدار شوند، ۲۵ درصد از نیازهای برقی امارات را تامین می‌کنند. براکه البته ۳ سال عقب‌تر از زمان برنامه‌ریزی شده است و دلیل آن نیز مشکلات برخاسته از کمبود کارشناس و طراحی و ساخت و ساز نیروگاه بوده چرا که با مسائل امنیتی اروپا مطابقت نداشت.
این نیروگاه با کمک کره جنوبی ساخته شده است. در حقیقت کره‌ای‌ها با پیشنهادی برنده شدند که قیمت آن ۳۰ درصد ارزان‌تر از سایر پیشنهادها بود. دورفمان می‌گوید: «نگران‌کننده این است که این رآکتورها در یک منطقه بی‌ثبات در حال ساخت است، آن هم با قیمتی ارزان. رآکتور براکه اگرچه نسبتا مدرن است اما فاقد نسل سوم دفاع در عمق است. به تعبیر دیگر، فاقد حفاظت‌های مکفی در برابر سقوط هواپیما یا حملات موشکی است.
این ویژگی‌های گمشده دفاعی همان چیزی است که دورفمان آن را با این عبارت توصیف می‌کند:«حجمی از بتن با حجمی از فولاد سخت» که فاقد حفاظت در برابر حملات هوایی و مسائلی از این دست است. البته اروپا به اندازه خاورمیانه بی‌ثبات نیست. امارات وعده داده که در خاک خود غنی‌سازی نمی‌کند و بنابراین، آن را وارد خواهد کرد. امارات‌متحده عربی قصد دارد میله‌های سوخت مصرف شده را در مکان‌هایی در استخرها خنک کند اما به گفته وب سایت ENEC، هنوز هیچ سیاست نگهداری طولانی مدتی در کار نیست.
دورفمن می‌گوید: «اکنون حوادث و رویدادها می‌توانند بسیار مشکل ساز شوند. می‌دانیم که حتی در دریای عربی بحث دزدی دریایی هم وجود دارد». با این حال، فراتر از بحث‌های مربوط به حملات عمدی یا خرابکاری یا دزدی دریایی و سرقت مواد رادیواکتیو و... آنچه متخصصان را بیشتر نگران می‌کند این است که «براکه» می‌تواند در معرض حادثه‌ای برخاسته از خطای انسانی هم قرار بگیرد. این چیزی است که می‌تواند زیست‌بوم دریایی یا همسایگان زمینی امارات را هم متاثر کند.
