۱۱ نیاز اضطراری شهروندان در زمان «حملات نظامی»/ تجربه تاب‌‌‌آوری «بارسلون» و «کیف»

به گزارش اقتصادنیوز« ۱۱ نیاز اضطراری شهروندان » تیتر گزارش امروز روزنامه دنیای اقتصاد به قلم   صدیقه نژادقربان است که  سرویس‌‌‌های ویژه شهرداران جهان در زمان «حملات نظامی به شهرها» را بررسی کرده است. در این گزارش آمده است؛

شرایط متفاوت مدیریت و اداره شهر

 حملات هوایی رژیم صهیونیستی به شهرهای ایران، «شرایط متفاوتی» برای نحوه مدیریت و اداره شهر پیش‌‌‌روی مدیران شهری گذاشته است؛ در وضعیت فعلی، «تاب‌‌‌آوری» شهر و شهروند نیازمند مجموعه‌‌‌ای از مهارت‌‌‌ها و امکانات است؛ فاکتور اول یعنی مهارت «محافظت از خود» هنگام حملات نظامی(هوایی)، عمدتا متوجه شهروندان است به‌طوری‌که ساکنان شهرهای درگیر حمله، با اطلاع از چگونگی پناهگیری در فضای‌‌‌امن داخل آپارتمان یا چگونگی مراجعه سریع به پناهگاه در محله و همچنین آگاهی از یکسری اقدامات که می‌تواند خانه محل سکونت را در برابر امواج ثانویه موشک و پهپاد تاحد امکان ایمن کند، می‌توانند به سطح قابل‌‌‌قبولی از «مهارت زندگی در شرایط بحران حمله نظامی» دست یابند. فاکتور دوم –تاب‌‌‌آوری شهر- اما مربوط به شهرداری‌‌‌ است که اگر این هم محقق شود، نتیجه‌‌‌اش تضمین «ایمنی بیشتر» شهروندان است.

ایستگاه متروی شهر کی‌یف که در ابتدای حمله روسیه به اوکراین، «پناهگاه شهری» شد.

بررسی‌‌‌های «دنیای ‌‌‌اقتصاد» در این باره نشان می‌دهد، شهرداران شهرهای مختلف جهان طی سال‌هایی که با «حملات نظامی» و عمدتا از نوع هوایی روبه‌رو بوده‌‌‌اند، ۴ ماموریت عملیاتی برای تاب‌‌‌آور کردن شهر برابر تجاوزها را به سرانجام رساند.

این ۴ ماموریت عملیاتی، پاسخی است به ۱۱ نیاز شهروندان شهرهایی که با همین شرایط –حملات متجاوز- روبه‌رو هستند.

ماموریت‌‌‌های «دولت محلی» در شرایط جنگی

در طول حملات هوایی و جنگ، دولت‌های محلی نقش حیاتی در حفاظت و حمایت از جوامع خود ایفا می‌‌‌کنند. این شامل سازماندهی و هماهنگی اقدامات احتیاطی در برابر حملات هوایی، مانند خاموشی و تامین سرپناه و همچنین ارائه خدمات ضروری و حفظ نظم در شهر است. آنها به عنوان پل حیاتی بین دولت مرکزی و نیروهای نظامی از یک‌‌‌سو و جمعیت غیرنظامی یا همان شهروندان از سوی دیگر عمل می‌‌‌کنند و عملکرد روان زندگی روزمره را در بحبوحه درگیری تضمین می‌‌‌کنند.

دولت محلی که شهرداران در راس آنها قرار دارند در زمان حملات هوایی و نظامی چهار ماموریت مهم را برعهده دارند. نخست اقدامات احتیاطی در برابر حملات هوایی (ARP) همچون اعمال خاموشی، تامین سرپناه، سیستم‌‌‌های هشدار، کمک‌‌‌های اولیه و نجات، پیشگیری و کنترل آتش‌‌‌سوزی و توزیع ماسک گاز است.

مقامات محلی مسوول اطمینان از خاموشی مناسب همه ساختمان‌ها در شب هستند و باید از روشن شدن منطقه برای بمب‌‌‌افکن‌‌‌های دشمن جلوگیری کند. آنها پناهگاه‌های عمومی حمله هوایی را سازماندهی و مدیریت کرده و از دسترسی و تجهیز کافی آنها اطمینان حاصل می‌‌‌کنند. دولت‌های محلی اغلب آژیرهای حمله هوایی و سیستم‌‌‌های ارتباطی را برای هشدار دادن به مردم در مورد حملات پیش رو ایجاد و راه‌‌‌اندازی می‌‌‌کنند.  همچنین، آنها مسوول هماهنگی ارائه خدمات کمک‌‌‌های اولیه و نجات برای مجروحان در طول حملات هوایی هستند. علاوه بر این، مقامات محلی در پیشگیری و کنترل آتش‌‌‌سوزی نقش دارند، زیرا آتش‌‌‌سوزی یکی از پیامدهای رایج حملات بمباران است و آنها مسوول صدور و اطمینان از استفاده صحیح از ماسک گاز هستند.

دومین ماموریت دولت محلی به ویژه شهرداری‌‌‌ها حفظ خدمات ضروری از جمله بهداشت عمومی، آب و فاضلاب، تسهیل شهری تامین زنجیره غذا در شهر و همچنین بازتعریف شبکه حمل و نقل از مترو تا رفت‌‌‌وآمد با خودروی شخصی متناسب با شرایط جنگی و در نهایت تامین نظم عمومی است. مقامات محلی تضمین‌‌‌کننده تداوم خدمات ضروری بهداشت عمومی، از جمله بهداشت و کنترل بیماری هستند و باید بر موضوع آب و فاضلاب توجه ویژه‌‌‌ای داشته باشند؛ زیرا حفظ دسترسی به آب تمیز و بهداشت مناسب، به ویژه در طول و پس از حملات، بسیار مهم است. 

همچنین، مقامات محلی اغلب در مدیریت و توزیع مواد غذایی برای اطمینان از تغذیه کافی جمعیت نقش دارند و باید علاوه بر حفظ مسیرها و خدمات حمل و نقل، حرکت مردم و تدارکات را تسهیل کنند و مقامات محلی مسوول حفظ نظم عمومی و جلوگیری از غارت یا سایر اختلالات هستند. سومین ماموریت مهمی که شهرداران در زمان حملات دشمن برعهده دارند، هماهنگی و ارتباطات از پل ارتباطی بین مرکز و خیابان گرفته، تا گزارش حوادث، هدایت منابع و اطلاعات عمومی را شامل می‌شود.

مقامات محلی به عنوان یک رابط حیاتی بین دستورالعمل‌‌‌های دولت مرکزی و نیازهای جمعیت غیرنظامی عمل می‌‌‌کنند و آنها مسوول گزارش حوادث، خسارات و تلفات به مقامات بالاتر هستند. دولت محلی باید به هدایت منابع و پرسنل به جایی که بیشترین نیاز را دارند، کمک کنند و اطلاعات و راهنمایی‌‌‌هایی را در مورد اقدامات ایمنی، مکان‌‌‌های پناهگاه و سایر اطلاعات ضروری به مردم ارائه دهند. «تاب‌‌‌آوری جامعه» چهارمین ماموریت دولت محلی در زمان جنگ و حملات نظامی است که این تاب‌‌‌آوری از طریق ایجاد روحیه و تقویت روحیه جامعه امکان‌‌‌پذیر است. با ارائه پشتیبانی و اطمینان خاطر، مقامات محلی باید به تقویت روحیه جامعه در دوران سخت کمک کند و پیوندهای اجتماعی را تقویت کنند. در اصل، دولت‌های محلی در طول حملات هوایی و جنگ فقط دریافت‌‌‌کنندگان منفعل دستورالعمل‌‌‌ها از بالا نیستند، بلکه آنها شرکت‌‌‌کنندگان فعال در زمان حملات جنگی هستند و باید به صورت خستگی‌‌‌ناپذیر برای محافظت از جوامع خود و حفظ بافت جامعه تلاش کنند.

در طول جنگ داخلی اسپانیا (۱۹۳۶-۱۹۳۹)، بارسلونا بمباران‌‌‌های هوایی متعددی را تجربه کرد و دولت محلی را بر آن داشت تا اقدامات پدافند غیرعامل را اجرا کند. در شهرهای سراسر اسپانیا، مقامات شهری و منطقه‌‌‌ای در پاسخ به این حملات هوایی، برنامه‌های دقیقی برای دفاع غیرنظامیان تدوین کردند.

واکنش شهر شامل ایجاد یک هیات پدافند غیرعامل، انتشار دستورالعمل‌‌‌های مربوط به رویه‌های حملات هوایی و ساخت پناهگاه‌های پدافند هوایی بود.  این تلاش‌‌‌ها، اگرچه همیشه بی‌‌‌نقص نبودند، اما نقش شهرداری را در بسیج شهروندان در برابر تهدید جنگ هوایی نشان دادند. در بارسلونا، شهرداری، شورای محلی دفاع غیرفعال بارسلونا را ایجاد کرد تا پناهگاه‌های بمب بسازد، به مردم در مورد بمباران‌‌‌ها هشدار دهد و به آنها آموزش دهد که چگونه از خود در برابر بمباران هوایی محافظت کنند. آنها غیرنظامیان را حول مفهوم «پدافند غیرفعال» بسیج کردند. این واکنش پیشگیرانه غیرنظامیان و دولت محلی به آنچه که آنها به عنوان جنگی که آنها را هدف قرار داده بود، تشخیص می‌‌‌دادند، جنبه‌‌‌ای مهم و کمتر مورد مطالعه از جنگ داخلی اسپانیا است.

در پاسخ به حملات هوایی فزاینده، وزارت دفاع و شهرداری بارسلونا یک هیات پدافند غیرعامل تاسیس کردند و این هیات چندین فرمان حاوی دستورالعمل‌‌‌ها و مقررات برای عموم در مورد نحوه واکنش به حملات هوایی منتشر کرد. همچنین، هیات پدافند غیرعامل با تشخیص نیاز به حفاظت عمومی، بر طراحی و ساخت پناهگاه‌های پدافند هوایی جمعی تمرکز کرد. دولت کاتالونیا و شورای شهر بارسلونا منابع مالی ساخت این پناهگاه‌ها را تامین کردند و شورای شهر حتی مالیات‌‌‌های ویژه‌‌‌ای را برای تامین مالی این تلاش وضع کرد. در آن سال‌ها، بارسلونا مورد حملات هوایی مختلفی قرار گرفت، برخی با اهداف نظامی یا استراتژیک خاص، در حالی که برخی دیگر با هدف تضعیف روحیه مردم از طریق حملات بی‌‌‌هدف انجام می‌شد و به دلیل دشواری پیش‌‌‌بینی حملات هوایی از دریا، این شهر با خلأ سیستم‌‌‌های هشدار اولیه موثر دست و پنجه نرم می‌‌‌کرد.

همچنین، در حالی که برخی از شهروندان پناه گرفتند، برخی دیگر در خانه‌های خود ماندند و واکنش‌‌‌های متنوعی را نسبت به بمباران‌‌‌ها بر اساس خلق و خوی فردی و شدت حملات نشان دادند.  با وجود این چالش‌‌‌ها، اقدامات پدافند غیرعامل، به ویژه پناهگاه‌های ضدحمله هوایی، در محافظت از غیرنظامیان در برابر همه نوع بمباران به جز اصابت مستقیم بمب‌‌‌های سنگین، موثر واقع شدند. مورخان خاطرنشان کرده‌‌‌اند که نقش شهرداری‌‌‌ها در بسیج شهروندان برای دفاع مدنی در طول جنگ داخلی اسپانیا، به ویژه در بارسلونا، تا حد زیادی نادیده گرفته شده است. تجربه پدافند غیرعامل در بارسلونا حتی توسط یکی از روسای موسسه حفاظت از حملات هوایی در بریتانیا به عنوان «جنگ آزمایشی واقعی» نامیده شد و اهمیت آن را در توسعه استراتژی‌‌‌های دفاع مدنی برجسته کرد.

حمایت شهرداران اوکراین از شهرها در جنگ

در بحبوحه حمله موشکی گسترده روسیه به شهرهای اوکراین، ساکنان کیف به پناهگاهای بمب و ایستگا‌‌‌های مترو فرستاده می‌شدند. در آن زمان، برق به‌طور کامل قطع شده بود، اما با این حال، در 45 ایستگاه متروی زیرزمینی به عنوان پناهگاه، شارژ تلفن و اینترنت ارائه می‌‌‌کرد و نکاتی را برای زنده ماندن در خاموشی طولانی‌‌‌مدت به شهروندان ارائه کردند. همچنین، ادارات پست و بانک‌‌‌ها فعال بوده و تمهیداتی برای حمل و نقل عمومی درنظر گرفته شده بود. البته در سرمای زمستان شهر با مشکلات زیادی به دلیل قطعی برق و نداشتن سیستم گرمایشی مواجه شد، اما شهردار کیف، ویتالی کلیچکو با تلاشی بی‌وقفه در 12 ساعت بعد برق را به بخش زیادی از سطح شهر برگرداند. همچنین زمانی که زیرساخت یک نیروگاه توسط حمله هوایی روسیه آسیب دیده بود، آن را تعمیر کردند. البته در هفته‌های بعد با شدت حملات روسیه، برق همچنان قطع باقی ماند، از این رو، شهردار اقدامات صرفه‌‌‌جویی در مصرف انرژی را اجرایی کرد و بسیاری از مشاغل خارج از مناطق مرکزی شهر به ژنراتورهای سیار متکی بودند.

از مهم‌ترین ابتکارات شهرداران اوکراینی ایجاد شبکه شهرداران در سراسر این کشور بود که برای اسکان جوامع در شهرهای تخلیه شده، همکاری بین شهری و گفت‌وگوی چند سطحی را در کمیته انجمن شهرهای اوکراین افزایش دادند. نمایندگان ۷۰ جامعه از ۱۱ منطقه، بستری را برای رسیدگی به مسائل مبرم جوامع تخلیه‌‌‌شده و موقتا اشغال‌‌‌شده کشور مانند مسکن، دسترسی به اشتغال و آموزش ایجاد کردند. در این شبکه، مقامات محلی و منطقه‌‌‌ای و انجمن‌‌‌های ملی آنها با تمرکز بر نقش کلیدی شهرداران، فهرست خسارات وارد شده بر اوکراین را ارائه دادند. همچنین، یک تفاهم‌‌‌نامه (MoU) با انجمن شوراهای منطقه‌‌‌ای و ناحیه‌‌‌ای اوکراین (UAROR) برای افزایش همکاری و کمک به ایجاد مقامات محلی و منطقه‌‌‌ای انعطاف‌‌‌پذیر، فراگیر و پاسخگو که بهتر به نیازها و انتظارات شهروندان پاسخ می‌دهند، امضا شد.

این امر به همکاری موجود با انجمن شهرهای اوکراین (AUC) می‌‌‌افزاید که در سال ۲۰۲۳ از طریق امضای تفاهم‌‌‌نامه و اختصاص کمک هزینه به انجمن، تقویت شد و نشان‌دهنده سابقه خوب کنگره در همکاری با همه انجمن‌‌‌های ملی مقامات محلی و منطقه‌‌‌ای در اوکراین برای پیشرفت حکومت‌داری چند سطحی است. این پروژه همچنین همکاری و مشارکت با دبیرخانه مشارکت دولت باز (OGP) را تعمیق بخشید و آموزش جدیدی از مربیان در زمینه دولت محلی باز را با کارکنان AUC به صورت آزمایشی برگزار کرد. این نشانه‌‌‌ای از گام‌‌‌های بلندی است که در این زمینه از طریق توسعه ظرفیت و تبادل نظر همتایان برداشته شده است و نشان‌دهنده اهمیتی است که پروژه برای تضمین پایداری نتایج در طول زمان قائل است. علاوه بر این، این پروژه گفت‌وگوی چند سطحی را از طریق پلتفرم‌‌‌های مختلف هم تبادل نظر همتایان و هم رویدادهای سطح بالا تسهیل کرد تا آموخته‌ها و تجربیات کلیدی را برای تقویت فرهنگ حکمرانی منتشر کند که اصول شفافیت، صداقت، پاسخگویی و مشارکت ساکنان و حقوق بشر را در سطح محلی ترویج می‌دهد.

مقامات محلی در سراسر اوکراین نیز از سال ۲۰۱۴ و حتی بیشتر از آن در سه سال گذشته، تاب‌‌‌آوری ستودنی در برابر سختی‌‌‌های پیش‌رو نشان داده‌‌‌اند. تاب‌‌‌آوری جوامع اوکراینی در مرکز فعالیت‌‌‌های همکاری کنگره، به ویژه پروژه «تقویت حکومت چند سطحی، دموکراسی و حقوق بشر در سطح محلی در اوکراین» قرار دارد. به همین ترتیب، دولت اوکراین به‌طور مداوم با مقامات محلی در سراسر کشور همکاری نزدیکی داشتند تا از منافع مقامات محلی در اوکراین محافظت کرده، حکومت چند سطحی را ارتقا داده و از کشور در مسیر ادغام با اتحادیه اروپا حمایت کنند. دولت‌های محلی دستاوردها و بازخوردهای کلیدی قابل توجهی به همراه داشته است. ۱۰ شهرداری با حمایت مستقیم کارشناسی و مالی کنگره، ابتکارات محلی را با موفقیت اجرا کردند تا نوآوری‌‌‌های دموکراتیک و «دولت باز» را تقویت کنند و همچنین ترویج و حمایت از حقوق بشر در سطح محلی را تقویت کنند. 

10 مقام محلی منتخب با اندازه‌ها و مناطق مختلف، ابزارهای مدیریت الکترونیکی را توسعه دادند، مشارکت گروه‌های کم‌‌‌نماینده مانند جوانان، زنان و آوارگان داخلی (IDPs) را تقویت کردند، از حقوق جانبازان محافظت کرده و انسجام اجتماعی را تقویت کردند. برای تقویت این تلاش‌‌‌ها و متناسب‌‌‌سازی حمایت‌‌‌های آینده، این پروژه ارزیابی‌‌‌ای در مورد ارتقا و حفاظت از حقوق بشر در سطوح محلی و منطقه‌‌‌ای در اوکراین انجام داد. دولت‌های محلی در اوکراین، برای «تقویت حکومت چندسطحی، دموکراسی و حقوق بشر در سطح محلی در اوکراین» اقدامات مختلفی را در زمان جنگ انجام دادند. یکی از این اقدامات ایجاد یک مرکز مشارکت دموکراسی محلی در کیف بود. این مرکز جوانان را از سراسر اوکراین گرد هم می‌‌‌آورد و فرصت‌‌‌هایی برای تبادل نظر و همکاری ایجاد می‌‌‌کند. تلاش‌‌‌های آنها نقش حیاتی مشارکت جوانان در زندگی اجتماعی و سیاسی را برجسته می‌‌‌کند. چندین طرح مشارکتی برای تقویت این پیوندها و ایجاد تاثیر پایدار بر سیاست جوانان در اوکراین آغاز شده است.