طبقه متوسط چقدر دوام می‌آورد؟/ در حسرت یک زندگی معمولی...

به گزارش اقتصادنیوز، «آیا مسعود پزشکیان برای نجات طبقه متوسط شانسی دارد؟»، «آیا طبقه متوسط پشت دولت پزشکیان می‌ماند؟» و ... سوالاتی که  محمد طاهری، سردبیر هفته نامه تجارت فردا در سرمقاله این شماره هفته نامه به آنها  پرداخته و نوشته است؛

 طبقه متوسط ایران که در دو دهه گذشته با انواع شوک‌های سیاسی و اقتصادی مواجه شده، فقط شوک یک جنگ تحمیلی را کم داشت. این قشر که از 20 سال پیش و با پیروزی محمود احمدی‌نژاد در انتخابات ریاست‌جمهوری سال 1384، با نااطمینانی در عرصه سیاسی و شوک‌های بزرگ اقتصادی مواجه است، همچنان در حسرت یک زندگی معمولی به سر می‌برد.    

در روز ابتدایی جنگ تحمیلی، واکنش غریزی خانواده‌ها به تهدید بمباران‌ها، خروج از پایتخت و شهرهای بزرگ بود. این مهاجرت موقت، به‌ویژه در تهران، به دلیل نگرانی از حملات هوایی رخ داد.

با این‌ حال، بازگشت زودهنگام بسیاری از خانواده‌ها، به‌خصوص والدین شاغل به محل کار خود، نشان‌دهنده شکنندگی اقتصادی این قشر است. طبقه متوسط ایران که بخش عمده درآمدش صرف هزینه‌های جاری نظیر اجاره مسکن، آموزش، درمان و خوراک می‌شود، پس‌انداز کافی برای تحمل دوره‌های طولانی بیکاری یا اقامت در شهرهای دیگر ندارد.

این وضعیت، بسیاری از خانواده‌ها را وادار کرد که با وجود تداوم تهدیدها، به زندگی عادی بازگردند. شکی نیست که جنگ 12روزه به کسب‌وکارهای کوچک و متوسط که عمدتاً توسط طبقه متوسط اداره می‌شوند، آسیب جدی وارد کرده است.

تعطیلی موقت بازارها، اخلال در زنجیره تامین و تشدید نااطمینانی، بسیاری از کسبه و کارآفرینان را با افت شدید درآمد مواجه کرد. 

این جنگ همچنین اثرات قابل‌توجهی بر سلامت روان خانواده‌ها داشت. اضطراب ناشی از حملات هوایی، ترس از دست دادن جان و مال و نگرانی عمیق از آینده اقتصاد، به تشدید استرس مزمن در این قشر منجر شد. 

در صورت نقض آتش‌بس و تداوم جنگ، آینده طبقه متوسط ایران به‌مراتب تاریک‌تر می‌شود. جنگ طولانی‌مدت، با تخریب زیرساخت‌های اقتصادی، کاهش تولید و افزایش بیکاری، می‌تواند این طبقه را به سمت فقر فزاینده سوق دهد.

تجربه کشورهای درگیر جنگ، مانند سوریه و اوکراین، نشان می‌دهد که طبقه متوسط در چنین شرایطی اغلب بیشترین آسیب را متحمل می‌شود، زیرا نه مانند طبقه بالا پشتوانه مالی برای مهاجرت یا حفظ بقای خود را دارد و نه مانند اقشار پایین به حمایت‌های دولتی وابسته است.

افزایش قیمت‌ها، کمبود منابع و فرار سرمایه، که از تبعات معمول جنگ هستند، می‌توانند شکاف طبقاتی را عمیق‌تر کرده و طبقه متوسط را بیش‌ازپیش تضعیف کنند. 

در مقابل، ارائه تصویری شفاف از آینده و گام برداشتن به سوی حل‌وفصل مشکلات در روابط بین‌الملل می‌تواند فرصتی برای بازسازی و احیای طبقه متوسط فراهم کند. تجربه دوران پس از جنگ ایران و عراق، نشان می‌دهد که طبقه متوسط در صورت دست یافتن به آزادی و ابتکار عمل در کسب‌وکار و سرمایه‌گذاری و داشتن چشم‌انداز مناسب، می‌تواند نقش کلیدی در بازسازی اقتصاد کشور ایفا کند.

با این ‌حال، این بازسازی نیازمند اصلاحات اقتصادی و سیاست‌گذاری‌ درست و شفاف است. 

در روزهای جنگ، مردم ایران زخم دیده و حیران بودند اما اتحاد و انسجام خود را حفظ کردند. واکنش‌ هوشمندانه در برابر تهاجم نظامی اسرائیل نه تنها  فهم بالای سیاسی جامعه را نشان داد، بلکه صبر در برابر مشکلات نیز گواهی بر بلوغ اجتماعی آنها بود.

مسعود پزشکیان با وعده تحول در روابط بین‌الملل و رفع تحریم‌ها، از این قشر رای گرفت اما در زمینه دور کردن کشور از تنش موفق نبود. آیا طبقه متوسط پشت دولت پزشکیان می‌ماند؟